Leniwe oko - przyczyny i ćwiczenia

Leniwe oko to pewna dysfunkcja, która objawia się upośledzeniem zdolności widzenia w jednym oku. Amblyopia - bo taki jest specjalistyczny termin medyczny tego problemu, dotyczy zarówno dzieci, jak i dorosłych. Zjawisko to można leczyć i można mu zapobiegać poprzez ćwiczenia. Sprawdź jak!

Amblyopia – objawy i charakterystyka choroby

Amblyopia polega na osłabionej i niewystarczającej pracy oka. Objawia się brakiem ostrości lub całkowitym brakiem widzenia. W większości przypadków dotyczy dzieci i jest zjawiskiem częstszym niż mamy tego świadomość. Według różnych szacunków leniwe oko może występować nawet u 3% dzieci. Jeśli amblyopia nie zostanie zdiagnozowana z odpowiednim czasie – może pogłębiać się i prowadzić do poważnych problemów ze wzrokiem.

Leniwe oko – przyczyny

Leniwe oko jest konsekwencją różnych wad wzroku i schorzeń okulistycznych. Spowodowane jest przez nieprawidłowości w przekazywaniu informacji do kory mózgowej. W prawidłowym przebiegu procesu widzenia światło, które trafia do oczu, jest przekazywane jako sygnał nerwowy do kory mózgowej. Jeśli pacjent jest dotknięty amblyopią – informacje między okiem a mózgiem nie są równe, a mózg odbiera sygnał z jednego oka. Drugie oko pozostaje nieaktywne. Sprawdź także na czym polega małoocze.

Do syndromu leniwego oka może dojść w wyniku wad wzroku lub chorób oczu. Najczęstszym powodem amblyopii jest zez oraz różnowzroczność.

Najczęstsze przyczyny występowania zespołu leniwego oka:

- nieprawidłowa fiksacja związana z zezem
- słaba akomodacja lub jej brak
- krótkowzroczność
- dalekowzroczność
- astygmatyzm
- urazy mechaniczne oka
- zapalenie siatkówki
- okołoporodowy wylew siatkówki
- wysięk w ciele szklistym
- zaćma wrodzona
- blizny rogówki
- toksoplazmoza

Gdy syndrom leniwego oka pojawia się we wczesnym dzieciństwie, dorastające dziecko nie odczuwa zaburzenia i nie zdaje sobie z niego sprawy. Widząc w dany sposób od zawsze jest przyzwyczajone i nie ma świadomości, że mogłoby być inaczej. Ten stan uznaje za normalny, bo innego nigdy nie doświadczyło.
Wśród przyczyn niedowidzenia na jedno oko mogą być warunki genetyczne, choć nie są one jak dotąd dobrze wyjaśnione. Jednak lekarze obserwują, że skłonność do tego schorzenia może występować w rodzinie.

>> Dowiedz się więcej o innym niepokojącym symptomie - leukokorii

Amblyopia – rozpoznanie

Amblyopia najczęściej jest zauważana u dzieci podczas zajęć szkolnych lub w przedszkolu. Pedagodzy potrafią zauważyć, że dziecko inaczej patrzy niż zdrowe dzieci. Przekrzywia głowę podczas różnych czynności, mruży oczy lub przymyka jedno oko. Są to sygnały, na które trzeba zwracać uwagę. Czasem syndrom leniwego oka jest wykrywany przypadkowo, przy okazji badań u okulisty.

Leniwe oko u dziecka

Szanse na wyleczenie zespołu leniwego oka u dziecka są tym większe, im szybciej zostaną wdrożone działania. Organizm dziecka intensywnie się rozwija, rośnie i na tym etapie istnieją duże szanse wyprowadzenia spraw na prostą. Czasami wystarczą metody zachowawcze i ćwiczenia wzrokowe.
Najważniejszą kwestią w problemie leniwego oka u dziecka, jest jego wiek. Najlepsze efekty notowane są w przypadkach rozpoczęcia leczenia dzieci przed ukończeniem siódmego roku życia.

Leniwe oko – leczenie

Leczenie leniwego oka u młodych pacjentów rozpoczyna się od rozwiązania problemów pierwotnych. Jeśli istnieje możliwość całkowitej korekcji wad refrakcji – należy wdrożyć takie działania. Aby zachęcić dziecko do noszenia okularów, warto wybrać lekkie i modne oprawki dziecięce. Kolejnym etapem jest stymulowanie słabszego oka. Zdrowe oko jest zasłaniane i tym sposobem mózg ma pozostawioną tylko jedną drogę odbierania sygnałów i musi z niej skorzystać.
Do leczenia leniwego oka u dzieci za pomocą zasłaniania zdrowego oka wykorzystuje się opaski, plastra lub specjalne zasłonki na okulary. Ważne jest, by faktycznie stworzyć zasłonę szczelną skuteczną, żeby nie było możliwości „podglądania” zdrowym okiem.

Leniwe oko – ćwiczenia

Przywrócenie sprawności w leniwym oku jest możliwe poprzez wyłączenie z użytku zdrowego oka, a przymuszenie do pracy oka wadliwego. Jest to metoda skuteczna pod warunkiem, że pacjent ma nie więcej niż 10 lat. Wielu lekarzy stawia tę granicę jeszcze wcześniej – w 7. roku życia. Wówczas kora mózgowa wciąż się rozwija i może wrócić do prawidłowych reakcji.

Ćwiczenia na leniwe oko mogą być:

• celownicze, czyli ukierunkowane na pobudzenie koordynacji między leniwym okiem a ręką. Pomocne są wówczas czynności takie jak malowanie, zabawa klockami, nizanie koralików na nitkę.
• lokalizacyjne, które prowadzą do wymuszenia właściwego ukierunkowania oka.
• pleoptyczne, które polegają na aplikowaniu wiązki światła na siatkówkę upośledzonego oka. Ćwiczenie to wykonywane jest przy pomocy eutyskopu i pleoptoforu.

Nowatorskie badania umożliwiły wykorzystanie gier komputerowych do ćwiczeń leniwego oka. Popularne gry prowadzone były w specjalnych okularach separujących wizję. Ta metoda skutecznie wymuszała współpracę obojga oczu. Trening ten przynosił zadowalające efekty i poprawiał stan leniwego oka. Dowiedz się więcej o metodach pracy ortoptysty.

Leniwe oko u dorosłych

Leniwe oko u dorosłych jest najczęściej konsekwencją niezauważenia lub zignorowania sygnałów amblyopii w dzieciństwie. Nieleczony syndrom – pogarsza stan oka, które – jak wskazuje nazwa – staje się „leniwe”, osłabia się i nie pracuje.

Leniwe oko u dorosłych to inaczej jednostronny zez. Nazywane też uciekającym okiem – nie ma zdolności do stabilnego ukierunkowania się jednym miejscu. W wyniku tego podczas próby obserwacji obiektu, w jednym punkcie siatkówki nie może powstać obraz. W mózgu nie zachodzi reakcja na ten bodziec.

Amblyopii u dorosłych nie da się leczyć za pomocą ćwiczeń. Plastyczność kory wzrokowej u osób dojrzałych zanika i rozwiązaniem takich przypadków może być jedynie operacja. Rodzaj zabiegu musi być adekwatny do wady wzroku, jaka w oku występuje. Zatem jeśli okulista stwierdzi zaćmę – to w tym kierunku będzie wykonywany zabieg.

Przeprowadzane są także operacje leniwego oka w celu regulacji mięśni odpowiadających za pracę oczu. Niekiedy specjalista może skierować pacjenta na operację wykonywaną przy pomocy lasera.

Bibliografia:

1. J. Kański, Okulistyka kliniczna, Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 1997.
2. M. Niżankowska, Podstawy okulistyki, Wydawnictwo Volumed, Wrocław 2000.
3. E. Papageorgiou, I. Asproudis, G. Maconachie, The treatment of amblyopia: current practice and emerging trends. Graefes Arch Clin Exp Ophthalmol 257, 1061–1078 (2019).
4. https://www.nei.nih.gov/sites/default/files/health-pdfs/factsaboutamblyopia.pdf