Atropina do oczu – kiedy się ją stosuje?

Atropina to organiczny związek chemiczny uzyskiwany z roślin, który na stałe znalazł swoje zastosowanie w okulistyce. Jest ona używana w leczeniu różnorakich chorób – spotkał się z nią również każdy, kto chociaż raz w życiu przeszedł kompleksowe badanie ostrości wzroku. Czytaj dalej, aby dowiedzieć się, co to jest atropina do oczu i w jakich sytuacjach się jej używa!

---

Czym jest atropina do oczu?

Atropina to alkaloid, czyli zasadowy związek organiczny pochodzenia roślinnego. Jest tak zwanym parasympatykolitykiem, czyli lekiem, który hamuje aktywność przywspółczulnego układu nerwowego odpowiedzialnego m.in. za napinanie i rozluźnianie mięśni. Atropinę pozyskuje się z wilczej jagody, a swoją nazwę otrzymała od łacińskiej nazwy tej rośliny – Atropa belladonna.

Ze względu na swoje unikatowe właściwości, atropina do oczu jest stosowana w celu porażenia mięśni oka – a konkretniej, mięśnia rozwieracza źrenicy oraz mięśnia ciała rzęskowego, który jest odpowiedzialny za zmianę kształtu soczewki oka. Krople do oczu z atropiną działają więc rozszerzająco na źrenicę, a także porażająco na akomodację oka.

Atropina – po co się jej używa? Zastosowanie

Krople do oczu z atropiną mają zastosowanie przede wszystkim w diagnostyce oraz wspomaganiu leczenia niektórych chorób oczu. Oto sytuacje, w których korzysta się z tego leku:

• Badanie ostrości wzroku – jakie zastosowanie w gabinecie optometrysty ma atropina? Badanie wzroku u dzieci i młodzieży może być lekko zniekształcane przez bardzo silną akomodację oka. Właśnie dlatego poraża się odpowiedzialny za nią mięsień ciała rzęskowego, a następnie przystępuje do kompleksowego badania.
• Badanie dna oka – rozszerzenie źrenicy przy pomocy atropiny zapewnia lekarzowi lepszy wgląd w dno oka.
• Zapalenie błony naczyniowej oka – w przypadku schorzeń takich jak zapalenie tęczówki czy ciałka rzęskowego, stosowanie kropli do oczu z atropiną pozwala złagodzić ból związany ze stanem zapalnym. Jest tak, ponieważ rozszerzenie źrenic zapobiega przyrastaniu tęczówki do soczewki oka.
• Odklejenie siatkówki – to ostry stan, który wymaga jak najszybszej interwencji lekarskiej. Krople z atropiną umożliwiają stabilizację oka do czasu leczenia chirurgicznego.
• Zez – czasami atropina do oczu może być używana również wspomagająco w przypadku leczenia zeza. Tymczasowe sparaliżowanie mięśni silniejszego oka lekko osłabia jego widzenie – to zaś stymuluje mózg do wzmocnienia pracy słabszego oka, a z czasem pomaga zniwelować zez.

Atropina do oczu – jak długo działa?

Wiele osób zastanawia się, jak długo działa atropina do oczu, ponieważ podanie leku może przez jakiś czas utrudnić wykonywanie codziennych czynności – takich jak czytanie czy prowadzenie samochodu.

Rozszerzenie źrenic po atropinie można zaobserwować już po 30 minutach od podania kropli do worka spojówkowego. Od tego momentu, efekt ten utrzymuje się przez 8-14 dni – w tym czasie wrażliwość pacjenta na światło może być znacznie zwiększona. Właśnie dlatego niezwykle ważna jest ochrona oczu za pomocą wysokiej jakości okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV400.

Jeśli chodzi o porażenie akomodacji w wyniku podania kropli z atropiną – efekt ten jest zauważalny po 2 godzinach, i pozostaje silny przez 8-12 godzin. Z tego względu najlepiej zrezygnować z prowadzenia pojazdu po leczeniu w dniu leczenia. Powrót mięśnia ciała rzęskowego do pełnej sprawności może potrwać jednak nawet 5 dni.

Atropina do oczu – skutki uboczne

Jak każdy lek, istnieją pewne potencjalne skutki uboczne związane ze stosowaniem atropiny. Najczęściej są to nieszkodliwe dolegliwości tymczasowe, takie jak rozmyty wzrok, suchość oczu czy światłowstręt – zapoznaj się z naszym artykułem, aby dowiedzieć się więcej na jego temat.

W rzadkich sytuacjach może ona wywołać reakcję alergiczną u pacjentów wrażliwych na ten składnik. Główne objawy to m.in. suchość i zaczerwienienie skóry, przyspieszenie bicia serca, podwójne widzenie, a w skrajnych przypadkach nawet wstrząs. Właśnie dlatego koniecznie należy powiadomić lekarza o alergii na atropinę przed wszelkim badaniem wzroku.

Atropina do oczu w ciąży powinna być stosowana pod ścisłą kontrolą lekarza okulisty. W przypadku ciężarnych kobiet ryzyko wystąpienia działań niepożądanych tego leku jest bowiem wyższe. Poza skrajnie rzadkimi przypadkami lek ten jest jednak całkowicie bezpieczny i gra niezwykle ważną rolę w utrzymywaniu zdrowych i szczęśliwych oczu.

Bibliografia:

Michael Raschka, Marshal Khant, Ophthalmic Atropine: A Typical Anticholinergic Toxidrome From an Atypical Old Culprit, 2023
Cleveland Clinic, Atropine Eye Solution, 2024
MedlinePlus, Atropine Ophthalmic, 2024
Medycyna Praktyczna, Atropinum Sulfuricum WZF 1% - krople do oczu, roztwór, 2024