Odklejenie siatkówki – objawy, przyczyny, leczenie

Odklejenie siatkówki, określane także jako odwarstwienie siatkówki, to poważne zagrożenie zdrowotne. Zlekceważenie objawów odklejenia siatkówki może doprowadzić do utraty wzroku. Dlatego sprawdź jakie symptomy wskazują na odwarstwienie siatkówki i jak można temu przeciwdziałać.

Odwarstwienie siatkówki – na czym polega?

Siatkówka stanowi wewnętrzną błonę otaczającą oko, wraz z błoną włóknistą i błoną naczyniową. W zdrowym oku te trzy błony przylegają do siebie ściśle. O odwarstwieniu siatkówki mówimy gdy błona wewnętrzna odkleja się od błony naczyniowej i opada do wnętrza gałki ocznej.

Różne rodzaje odwarstwienia siatkówki

Medycyna rozróżnia trzy rodzaje odwarstwienia siatkówki:

• wysiękowe,
• trakcyjne,
• przedarciowe.

Skutkiem procesu odwarstwienia siatkówki, które wiąże się z kurczeniem ciała szklistego, mogą być fizyczne uszkodzenia w spójności tkanki. Zdarzają się pęknięcia i otwory błony, przez co może się wydostawać płyn wypełniający gałkę oczną. W takiej sytuacji dochodzi do przedarciowego odwarstwienia siatkówki. Nawet jeśli to odwarstwienie nastąpi w obwodowej części siatkówki – w krótkim czasie choroba obejmuje pozostałą powierzchnię oka.

Odwarstwienie siatkówki objawy

Objawy odwarstwienia siatkówki początkowo mogą być nieznaczne, dlatego łatwo je zignorować. Pacjent, u którego występuje odklejenie siatkówki nie czuje bólu. Dlatego warto wiedzieć jakie sygnały mogą nas ostrzegać przed niebezpieczną chorobą.

Konsekwencją odwarstwienia siatkówki, przy niezbyt rozległym postępie tej anomalii, jest pogorszenie widzenia. Jednak odklejenie siatkówki jako choroba bezobjawowa, może szybko doprowadzi do całkowitej utraty wzroku.

Objawy odwarstwienia siatkówki:

• dostrzeganie mętów w oku,
• wrażenia przypominające efekt halo
• zaburzenia w widzianym obrazie w postaci pajęczynek,
• fotopsje (inaczej błyski – mocne i krótkie zjawiska świetlne),
• deficyty w polu widzenia.

Siatkówka jest fotoczułą warstwą oka, która odpowiada za odbiór bodźców ze świata zewnętrznego. Stąd też biorą się zaburzenia w impulsach odbieranych przez receptory nerwu wzrokowego.

Objawy odwarstwienia siatkówki, które lekarz może rozpoznać poprzez badania diagnostyczne, to:

- przerwanie ciągłości siatkówki (otwory w powierzchni siatkówki),
- niskie ciśnienie wewnątrzgałkowe,
- rozproszone barwniki w ciele szklistym,
- nieregularny szarawy pęcherzyk siatkówki zlokalizowany na dnie oka.

Odwarstwienie siatkówki po operacji zaćmy

Odwarstwienie siatkówki po operacji zaćmy zdarza się bardzo rzadko – szacuje się, że dotyczy zaledwie 1% pacjentów. Jednak jak każdy zabieg chirurgiczny w obrębie oka, także i ten wiąże się z niebezpieczeństwem powikłań.

Dodatkowym czynnikiem jest fakt, że zabieg usunięcia zaćmy jest wykonywany przeważnie u starszych osób, które częściej cierpią na odklejenie siatkówki. Wpływ ma także krótkowzroczność osoby poddającej się zabiegowi usunięcia zaćmy. Dlatego bardzo ważne jest, by w razie niepokojących sygnałów – natychmiast zgłosić się na badanie u okulisty.

Odwarstwienie siatkówki przyczyny

Ryzykiem odwarstwienia siatkówki obciążeni są pacjenci, którzy chorują na cukrzycę. Dotyczy to także osób w podeszłym wieku oraz w przypadku genetycznych skłonności do tej choroby. Jeśli u bliskich krewnych stwierdzano w przeszłości odklejenie siatkówki, należy być wyczulonym na pierwsze symptomy odwarstwienia siatkówki. Problem ten może pojawić się także w konsekwencji urazów mechanicznych. Odwarstwienie siatkówki może być spowodowane niektórymi wrodzonymi schorzeniami okulistycznymi, m.in. chorobą Coatsa.

Trakcyjne odwarstwienie siatkówki, czyli odklejenie sensorycznej części siatkówki od nabłonka barwnikowego, następuje wraz ze skurczami błony szklistkowo-siatkówkowej. Takie sytuacje mogą być skutkiem ostrego zapalenia wewnątrzgałkowego. Ryzyko dotyczy także niemowląt z retinopatią urodzonych przed terminem. Sprawdź jak rozpoznać leukokorię, która może świadczyć o niepokojących zmianach.

Kto jest zagrożony odwarstwieniem siatkówki?

Zwiększone ryzyko wystąpienia odklejenia siatkówki dotyczy:

- osób z wysokim stopniem krótkowzroczności,
- seniorów,
- osób, w rodzinie których występowały przypadki odwarstwienia siatkówki.

Jakie choroby i zdarzenia mogą sprzyjać odwarstwieniu siatkówki?

• zabiegi okulistyczne (np. usunięcie zaćmy),
• urazy spowodowane uderzeniem lub wypadkiem,
• retinopatia cukrzycowa,
• zespół Marfana (genetyczna choroba wielonarządowa związana z nieprawidłową syntezą kolagenu),
• ostre zapalenie wewnątrzgałkowe,
• guz oczodołu,
• nowotwory oka.

Sprawdź także >> Zwyrodnienie barwnikowe siatkówki - na czym polega?

Diagnostyka odwarstwienia siatkówki

Diagnozowanie odwarstwienia siatkówki polega między innymi na użyciu oftalmoskopu. Dzięki powiększającej soczewce i odpowiedniemu oświetleniu okulista może obserwować stan siatkówki i identyfikować nieprawidłowości.

Jeśli stan ciała szklistego uniemożliwia badanie oftalmoskopem, można wykonać USG gałki ocznej. Analiza obrazu uzyskanego poprzez fale ultrasonografu pozwala rozpoznać odwarstwienie siatkówki.

Odwarstwienie siatkówki - leczenie

Jeśli badania okulistyczne, np. tonometria, czyli badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego, wykaże przedarcie siatkówki, nie zawsze konieczna jest natychmiastowa interwencja. Jeżeli pozostałe sfery gałki ocznej funkcjonują prawidłowo – jest duża szansa na samoistne zasklepienie się szczelin w siatkówce.

Zabiegiem o charakterze profilaktycznym jest laserowa fotokoagulacja między częścią wzrokową siatkówki a nabłonkiem barwnikowym. Metoda ta prowadzi do wytworzenia małych blizn zamykających otwory. Podobny rezultat jest uzyskiwany poprzez kriokoagulację, czyli metodę wykorzystującą minimalne przymrożenie siatkówki.

Leczenie odwarstwienia siatkówki może być przeprowadzone za pomocą taśmy silikonowej. Jest to zabieg polegający na wszczepieniu do ścian gałki ocznej szczelnego „plastra”.

Innym rodzajem zabiegu, który leczy odwarstwienie siatkówki, jest drenaż płynu podsiatkówkowego. Czasem wykorzystywana jest podczas tego zabiegu aplikacja gazu do oka. Ma to na celu przytrzymanie i przytwierdzenie odklejonej siatkówki. Przeprowadzenie tej procedury przyczynia się do obniżenia trakcji szklisto-siatkówkowej, zamknięcia szczelin i wytworzenia spójnego połączenia siatkówki z podłożem. Jeśli w zabiegu używany był gaz – ulega on szybko wchłonięciu.

W przypadku bardzo zaawansowanych uszkodzeń siatkówki oraz gdy dojdzie do krwotoku – wykonuje się witrektomię z endotamponadą. Ten zabieg pozwala pozbyć się galaretowatej masy z oka i w ten sposób odciążyć siatkówkę od błony przed- i podsiatkówkowej, które ją pociągają i deformują. Zabieg trwa od 30 minut do dwóch godzin – w zależności od indywidualnych warunków danego pacjenta.

Sprawdź także >> jak objawiają się błony nasiatkówkowe?

Odwarstwienie siatkówki - czego unikać?

Po zabiegach związanych z leczeniem odwarstwienia siatkówki, należy się stosować do zaleceń lekarza. Najczęściej należy unikać gwałtownych ruchów i przyjmować określoną pozycję. Właściwa część siatkówki musi pozostawać w optymalnym położeniu. W tym czasie w polu widzenia będą zauważalne zakłócenia w postaci czarnych plam.

Po zabiegu na odklejoną siatkówkę należy unikać wysiłku wzrokowego, takiego jak czytanie. Niewskazane jest także obserwowanie mijającego krajobrazu za oknem samochodu lub pociągu, ponieważ powoduje to mimowolne ruchy gałek ocznych. Oglądanie telewizji należy skonsultować z lekarzem. Najczęściej jest ono możliwe, pod warunkiem, że możesz pozostać w tym czasie we wskazanej pozycji.

Przy odklejeniu siatkówki unikaj:

• pochylania się,
• podnoszenia ciężkich przedmiotów,
• nagłych ruchów,
• uprawiania aktywności sportowych,
• czytania.

Odwarstwienie siatkówki a alkohol

Odwarstwienie siatkówki a alkohol to połączenie, które zdecydowanie nie sprzyja sprawności wzroku. Alkohol jest zasadniczo substancją toksyczną dla organizmu. Jego spożywanie może utrudniać regenerację i powodować uszkodzenia nerwu wzrokowego. Poza tym alkohol wpływa na ciśnienie, także na ciśnienie wewnątrzgałkowe. Dlatego warto z niego zrezygnować przynajmniej na czas leczenia i rekonwalescencji po zabiegach leczących odwarstwienie siatkówki.

Odwarstwienie siatkówki a wysiłek fizyczny

Wielu pacjentów pyta o zależność między odwarstwieniem siatkówki a wysiłkiem fizycznym. Z pewnością należy w tym przypadku unikać aktywności, które mogą powodować wstrząsy. Lekarze zalecają by w przypadku odklejenia siatkówki zrezygnować z ćwiczeń obciążających, wymagających napięcia, a już szczególnie nie podejmować sportów wyczynowych ze względu na wysokie ryzyko urazów.

Renta na odwarstwienie siatkówki

Odwarstwienie siatkówki może powodować częściową lub całkowitą niezdolność do pracy. Pacjent może ubiegać się o orzeczenie niepełnosprawności oraz rentę z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. O przyznaniu renty na odwarstwienie siatkówki decyduje komisja lekarska. Jeśli decyzja jest podejmowana pozytywnie – najczęściej przyznawana jest na określony czas, np. jednego roku. Jeżeli komisja lekarska odmówi przyznania renty z powodu odwarstwienia siatkówki, pacjent może odwołać się do wydziału pracy i ubezpieczeń społecznych sądu okręgowego.

 

Bibliografia:

1. Retinal detachment, https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/retinal-detachment/symptoms-causes/syc-20351344 [dostęp: 5.01.2023].

2. Nawrotowe odwarstwienie siatkówki w wysokiej krótkowzroczności, Przegląd Okulistyczny [dostęp: 5.01.2023].

3. K. Johansson, M. Malmsjo, F. Ghosh, Tailored vitrectomy and laser photocoagulation without scleral buckling for all primary rhegmatogenous retinal detachments. Br J Ophthalmol 2006.

4. A. Ozdamar, C. Aras, B. Sener, M. Oncel, M. Karacorlu, Bilateral retinal detachment associated with giant retinal tear after laser-assisted in situ keratomileusis. Retina 18:176-177, 1998.

5. J. J. Kański, K. Pecold, Z.J. Gregor, Odwarstwienie siatkówki. Podręcznik diagnostyki i leczenia, wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 1998.

6. Siatkówka w chorobach układowych, pod red. M. Misiuk-Hojło, wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2011.