Wada wzroku a wojsko - co trzeba wiedzieć?

Sprawność fizyczna i zdrowie stanowią kluczowe elementy skutecznej służby wojskowej. Jednym z istotnych czynników wpływających na kwalifikację do wojska jest stan zdrowia narządu wzroku. Wada wzroku może mieć istotny wpływ na zdolność do wykonywania różnorodnych zadań wojskowych, dlatego też jej diagnoza i ocena odgrywają istotną rolę w procesie rekrutacji i klasyfikacji do służby. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej, jakie wady narządu wzroku mogą wpłynąć na możliwość służby wojskowej. Jakie stanowiska mogą być ograniczone przez wady wzroku, oraz jakie są możliwości ich korekcji dla osób chcących służyć w wojsku.

Kategorie zdolności do służby w wojsku

Kategorie zdolności do służby w wojsku określają stopień zdolności kandydata do pełnienia czynnej służby wojskowej oraz inne związane z nią obowiązki.

Kategoria A
Osoba zaklasyfikowana do tej kategorii jest uznawana za zdolną do czynnej służby wojskowej. Oznacza to, że jest w stanie wykonywać określone rodzaje służby wojskowej. Może również uczestniczyć w zajęciach wojskowych podczas studiów wyższych, służby w obronie cywilnej oraz służby zastępczej, zgodnie z ustawą o powszechnym obowiązku obrony RP.

Kategoria B
Osoba zaklasyfikowana do tej kategorii jest czasowo niezdolna do czynnej służby wojskowej. Oznacza to, że występuje u niej przemijające upośledzenie ogólnego stanu zdrowia lub ostre albo przewlekłe stany chorobowe. Te, według prognoz, mogą prowadzić do odzyskania zdolności do służby wojskowej w ciągu maksymalnie 24 miesięcy od dnia badania, w czasie pokoju.

Kategoria D
Osoba zaklasyfikowana do tej kategorii jest uznawana za niezdolną do czynnej służby wojskowej, z wyjątkiem niektórych stanowisk służbowych przeznaczonych dla terytorialnej służby wojskowej.

Kategoria E
Osoba zaklasyfikowana do tej kategorii jest trwale i całkowicie niezdolna do czynnej służby wojskowej, zarówno w czasie pokoju, jak i w razie ogłoszenia mobilizacji oraz w czasie wojny. W przypadku tej kategorii, stan niezdolności jest trwały i uniemożliwia osobie wykonywanie jakiejkolwiek formy służby wojskowej.

Te kategorie są kluczowym narzędziem w procesie oceny zdolności kandydatów do pełnienia służby wojskowej i pomagają w odpowiednim przypisaniu obowiązków służbowych w zależności od stanu zdrowia i zdolności fizycznych.

Narząd wzroku a komisja wojskowa

Osoby ubiegające się o powołanie do czynnej służby wojskowej innej niż zawodowa przypisani mogą zostać do poszczególnych kategorii w związku z danymi schorzeniami narządu wzroku:

Kategoria E

• Całkowita ślepota lub brak obu gałek ocznych,
• Ostrość wzroku każdego oka od 0,1 do 0,4 z optymalną korekcją szkłami sferycznymi [jednoogniskowymi] lub cylindrycznymi.

>>> Badanie ostrości wzroku przeprowadza się z wykorzystaniem tablicy Snellena przeznaczonej dla konkretnej odległości, najczęściej 4-6 metrów. Litery, cyfry lub znaki na tablicy są ułożone od największych do najmniejszych, przy czym rząd oznaczony jako 1,0 [lub 20/20, 6/6] wyznacza normę ostrości wzroku. Wszystkie wartości powyżej, jak np. 1,5 oznaczają, że pacjent jest w stanie odczytać mniejsze optotypy niż wskazuje na to odległość badania [np. z 5 metrów, jest on w stanie rozpoznać litery, które powinny być widziane z 3,3 metra]. Mniejsze wartości, czyli właśnie np. 0,4 oznacza, że jest on maksymalnie w stanie rozpoznać znacznie większe optotypy niż podaje norma [np. z 5 metrów, jest on w stanie rozpoznać litery, które powinny być widziane z 12,5 metra]. 0,1 oznacza największe optotypy na tablicy Snellena.

Zatem kategorię E otrzymuje kandydat, który nie widzi wcale lub widzi bardzo słabo, co istotne - w odpowiednio dobranej korekcji.

Kategoria D

• Przewlekłe i nawracające choroby rogówki, twardówki, tęczówki, ciała rzęskowego i soczewki,
• Przewlekłe i nawracające choroby siatkówki, naczyniówki i nerwu wzrokowego,
• Zniekształcenie powiek upośledzające funkcję ochronną,
• Przewlekłe choroby brzegów powiek lub spojówek trudno poddające się leczeniu, upośledzające sprawność oka,
• Nieznaczny oczopląs przy patrzeniu na wprost,
• Ostrość wzroku jednego oka lub obojga oczu co najmniej 0,5 z korekcją szkłami sferycznymi [jednoogniskowymi] powyżej ±6,0 D lub cylindrycznymi powyżej ±3,0 D,
• Znaczne upośledzenie wydzielania lub odpływu łez,
• Zrosty spojówki gałkowej i powiekowej upośledzające ruchomość gałki ocznej lub powiek, powodujące wysychanie rogówki.
  
  

Różne decyzje możliwe do podjęcia przez komisję w zależności od efektów badania

Decyzje podejmowane przez komisję są niezwykle zróżnicowane i uzależnione od wyników przeprowadzanych badań. To, co jest kluczowe, to fakt, że każdy kandydat jest rozpatrywany indywidualnie. Ostateczna decyzja zależy w dużej mierze od lekarza przeprowadzającego badanie, który ocenia stopień zaawansowania schorzeń oraz ich wpływ na zdolność kandydata do wykonywania określonych zadań. Na podstawie dokładnego badania lekarz może przydzielić kandydatowi odpowiednią kategorię zdolności, która będzie determinować jego dalsze możliwości i zakres aktywności.

>>>Np. "(A/D)" oznacza, że kandydat może zostać zakwalifikowany do kategorii wojskowej A lub D, w zależności od wyników badania, stopnia zaawansowania schorzeń i ich wpływu na funkcjonowanie.

• Jaskra (A/D)
• Brak jednoczesnego widzenia obuocznego (A/D)
• Zez jawny (A/D)
• Porażenny lub pourazowy niedowład mięśni zewnętrznych lub wewnętrznych oka znacznie upośledzający czynność wzrokową, powodujący podwójne widzenie (D/E)
• Ostrość wzroku jednego oka co najmniej 0,5, a drugiego od 0,1 do 0,4 z optymalną korekcją szkłami sferycznymi [jednoogniskowymi] lub cylindrycznymi (D/E)
• Ślepota jednego oka lub brak gałki ocznej (A/D)
• Przebyte nienawracające choroby siatkówki, naczyniówki i nerwu wzrokowego (A/D)

Alternatywy i możliwości korekcji wzroku

Osoby z wadami wzroku często poszukują możliwości korekcji, aby spełnić wymagania służb mundurowych. Okulary korekcyjne są powszechnie akceptowaną formą korekcji, jednak istnieją pewne ograniczenia co do ich noszenia w niektórych sytuacjach, zwłaszcza w warunkach bojowych. Alternatywą są soczewki kontaktowe, które oferują większą swobodę i nie są tak podatne na uszkodzenia.

W niektórych przypadkach, rozważana może być laserowa korekcja wzroku, jeśli spełnia ona wymagania bezpieczeństwa i skuteczności. Przed podjęciem decyzji o korekcji wady wzroku, kandydaci powinni uzyskać konsultację z lekarzem oraz zapoznać się z przepisami i regulacjami dotyczącymi dopuszczalnych metod korekcji.

Wzrok a niektóre funkcje wojskowe

Istnieją funkcje wojskowe wymagające szczególnych predyspozycji zdrowotnych dotyczących m.in. narządu wzroku. Wykonują one bowiem szereg zadań, w których dobra widoczność i zdolność do precyzyjnego widzenia są kluczowe. Wśród tych funkcji znajdują się np. piloci wojskowi, snajperzy, obserwatorzy artylerii oraz operatorzy systemów broni precyzyjnej.

Piloci muszą posiadać doskonałą percepcję głębi i ostrość widzenia, aby prowadzić samoloty w różnorodnych warunkach atmosferycznych i oświetleniowych. Snajperzy wymagają nie tylko doskonałej umiejętności celowania, ale także zdolności do szybkiego i dokładnego rozpoznawania celów na różne odległości. Obserwatorzy artylerii muszą precyzyjnie określać położenie celów na podstawie obrazu wizyjnego, a operatorzy systemów broni precyzyjnej muszą dokładnie śledzić ruchy celu i precyzyjnie sterować systemem uzbrojenia.

Dlatego ważne jest, aby osoby wyznaczone do tych funkcji miały doskonałe zdrowie wzrokowe oraz umiejętności w zakresie obserwacji, oceny sytuacji i reakcji w czasie rzeczywistym. W przypadku jakichkolwiek problemów ze wzrokiem, mogą być one wyłączone z tych specjalistycznych funkcji lub skierowane na inne stanowiska, które nie wymagają tak precyzyjnych umiejętności wzrokowych.

 

Bibliografia:

1. https://archiwum-wszwpoznan.wp.mil.pl/pl/14.html
2. Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 25 marca 2024 r. w sprawie orzekania o zdolności do służby wojskowej i trybu postępowania wojskowych komisji lekarskich w tych sprawach