Podwójne widzenie (diplopia) – przyczyny i leczenie

Podwójne widzenie, czyli diplopia, jest zaburzeniem widzenia stereoskopowego. Prawidłowy odbiór otaczającego świata dociera do nas poprzez obuoczną percepcję przestrzenną. Dzięki temu jesteśmy zdolni oszacować odległość dzielącą nas od różnych obiektów. Diplopia oznacza widzenie podwójne – zdublowany obraz przedmiotów. To niebezpieczny i bardzo dyskomfortowy stan. Jakie są przyczyny podwójnego widzenia? Do kogo zgłosić się w przypadków objawów diplopii? Sprawdzisz w naszym artykule.

Czym jest podwójne widzenie?

Podwójne widzenie to dla wielu osób wspomnienie z dziecięcych zabaw i wygłupów, gdy celowo robiło się zeza i rozśmieszało rówieśników. Wtedy przez chwilę doświadczało się podwójnego widzenia. Ale diplopia, która dzieje się bez naszej woli, z niewiadomego powodu – jest przyczyną do niepokoju.
Podwójne widzenie może wystąpić w jednym oku lub w obojgu. Gdy widzenie stereoskopowe jest zaburzone, obserwowane obiekty stają się rozmazane, zachodzą na siebie. Takie symptomy mogą być oznaką poważnych chorób.

Podwójne widzenie u dziecka

Podwójne widzenie u dziecka może objawiać się poprzez nietypowe ruchy głowy, przechylanie jej lub zamykanie jednego oka. Warto wiedzieć jakie są etapy rozwoju zdolności widzenia małego dziecka, by zauważyć nieprawidłowości. Diplopia u dziecka najczęściej może oznaczać początkowe problemy z zezem, dlatego konieczne jest obserwowanie jego reakcji i – w razie wątpliwości – konsultacja z pediatrą. Zajrzyj do naszego artykułu jak widzi noworodek.

Przyczyny podwójnego widzenia

Przyczyny podwójnego widzenia wynikają niekiedy z rozwoju wad wzroku. Podejrzenie pada również na dość rozpowszechnione schorzenie, jakim jest zez. Bez względu na wiek, diplopia może pojawić się jako sygnał postępującego astygmatyzmu. Podwójne widzenie to także objaw kilku poważnych chorób okulistycznych, między innymi stożka rogówki. Problemy z widzeniem stereoskopowym pojawiają się przy skrzydliku.

Podwójne widzenie na jedno oko oraz obuoczne

Podwójne widzenie na jedno oko jest symptomatyczne dla takich schorzeń wzroku, jak zaćma. Takie same objawy dotyczą podwichnięcia soczewki. Jednooczne podwójne widzenie występuje u pacjentów w trakcie leczenie skomplikowanych chorób okulistycznych, m.in. pozaśrodkowej fiksacji siatkówkowej i zaburzonej korespondencji siatkówkowej. Przyczyną podwójnego widzenia na jedno oko mogą być choroby umysłowe.

Podwójne widzenie obuoczne wynika z zaburzonej symetrii obrazów przekazywanych z plamki siatkówki. Takie reakcje narządu wzroku występują przy wielu chorobach (nie tylko okulistycznych) oraz jako skutek wypadków. Sprawdź też czym się to różni od metamorfopsji.

Diplopia towarzyszy niekiedy objawom zespołu suchego oka. Problemy ze zdolnością symetrycznego widzenia doznają także pacjenci z wadami rogówki w postaci blizn i zamglenia (co czasem przybiera formę bielma na oku). Ruchomość gałek ocznych może być zaburzona z powodu stanu zapalnego mięśni odpowiadających za ich pracę. Podwójne widzenie bywa skutkiem urazu mechanicznego głowy, oczodołu lub samego oka.

Istnieją takie rodzaje nowotworów oka, które objawiają się podwójnym widzeniem. Należy do nich guz oczodołu. Przyczyną podwójnego widzenia mogą być schorzenia nie mające bezpośredniego związku ze wzrokiem. Dzieje się tak w przypadku cukrzycy i nadczynności tarczycy.

Podwójne widzenie a neurologia

Podwójne widzenie i neurologia to kwestie mocno połączone. Sprawdź jakie są inne neurologiczne zaburzenia widzenia. Niektóre z chorób neurologicznych objawiają się diplopią. Dotyczy to:

• miastenii
• stwardnienia rozsianego
• zapalenia mózgu

Podwójne widzenie bywa także objawem zatrucia (lekami lub związkami toksycznymi). Diplopia może być konsekwencją zaburzeń w pracy układu nerwowego, gdy organizm zaatakowany jest przez ostrą infekcję wirusową. Dotyczy to również boreliozy, udaru i tętniaka. Podwójne widzenie jako problem neurologiczny związany jest z uciążliwymi objawami migreny ocznej.

Podwójne widzenie po laserowej korekcji wzroku

Podwójne widzenie po laserowej korekcji wzroku występuje bardzo rzadko i jest efektem ubocznym możliwym krótko po zabiegu. Z reguły mija samo, wraz z postępem regeneracji oka. Należy oczywiście poinformować lekarza o takim zjawisku, by kontrolować ewentualne powikłania po zabiegu.

Podwójne widzenie po operacji zeza

Podwójne widzenie po operacji zeza także jest zwykle etapem rekonwalescencji. Nie należy się tym niepokoić, bowiem jest to przewidywana reakcja mózgu na nowe (prawidłowe) ustawienie gałek ocznych.

Podwójne widzenie po witrektomii

Podwójne widzenie po witrektomii jest jednym z krótkotrwałych problemów pozabiegowych. Witrektomia polega na usunięciu chorobowych zmian ciała szklistego i uzupełnieniu ubytków zastępczą substancją. Podwójne widzenie po witrektomii także ustępuje samoistnie podczas rekonwalescencji po zabiegu.

Podwójne widzenie – leczenie

Leczenie podwójnego widzenia uwarunkowane jest przyczyną, a tych może być bardzo wiele. Jeśli zauważymy u siebie sygnały diplopii – należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem. Jeśli diplopia nie jest objawem choroby zagrażającej życiu (jak np. podczas udaru), to konieczne będzie przeprowadzenie szczegółowych badań. Sprawdź jakie jest postępowanie w przypadku podejrzenia neuropatii nerwu wzrokowego.

Leczenie podwójnego widzenia należy rozpocząć od wizyty u okulisty. Badanie wzroku, wywiad z pacjentem oraz specjalistyczne badania pozwolą ustalić kondycję oczu i ewentualne wady. Bardzo ważne dla lekarza jest sprawdzenie ruchomości gałek ocznych (biernej i czynnej). Duże znaczenie będzie miało też określenie równowagi mięśniowej na ekranie Hessa oraz wykorzystanie smugi świetlnej do weryfikacji dwojenia. Ostatnia metoda umożliwia sporządzenie diplogramu odzwierciedlającego pola spojrzenia, który uwzględnia:

• widzenie podwójne
• rozchodzenie się obrazów w poziomie i pionie
• odległość podwójnych obrazów obserwowanej smugi świetlnej względem siebie

W diagnostyce podwójnego widzenia specjalista wykonuje także badanie wielkości kąta zeza oraz badanie lokalizacji w przestrzeni.

Przy objawach podwójnego widzenia konieczne jest wykonanie USG oka, badania hormonów tarczycy oraz badania obrazowe głowy. W zależności od postawionej diagnozy, w grę może wchodzić kilka sposobów leczenia diplopii.

Operacja jest stosowana w przypadku dysfunkcji mięśnia gałkoruchowego. Zwykle lekarze zalecają jednak odczekać kilka miesięcy z decyzją o operacji od pojawienia się objawów podwójnego widzenia. Niektóre przypadki niedowładu mięśni oka stabilizują się samoczynnie i wracają do normy bez interwencji chirurgicznej. Przez ten czas można wykorzystać okulary pryzmatyczne.

Leczenie podwójnego widzenia poprzez okulary pryzmatyczne polega na przemieszczeniu obrazu na plamkę żółtą. Właściwe umiejscowienie na siatkówce normuje zdolność widzenia.
Gdy winę za podwójne widzenie ponosi zez – można wykorzystać leczenie poprzez podanie toksyny botulinowej A. Choroby metaboliczne lub hormonalne wymagają specjalistycznego leczenia u diabetologia lub endokrynologia.

Bibliografia:

1. A. Kubatko-Zielińska, Podwójne widzenie (diplopia) [w:] Medycyna praktyczna (dostęp: 05.06.2023).
2. S. Jain, Diplopia: Diagnosis and management [w:] Clinical medicine 2022 Mar;22(2) (dostęp: 05.06.2023).
3. P.M. Larson, Double Vision [w:] Journal of ophthalmic nursing & technology 1992 Mar-Apr;11(2) (dostęp: 05.06.2023).
4. K. Najem, E. Margolin, Diplopia [w:] National Library of Medicine (dostęp: 05.06.2023).