Czym jest blefarospazm (kurcz powiek)?

Blefarospazm to neurologiczne zaburzenie, które powoduje niekontrolowane, mimowolne skurcze mięśni powiek. Schorzenie to może mieć różne nasilenie, od lekkiego drżenia po silne i bolesne skurcze, które prowadzą do niemożności otwierania oczu. Choroba może znacząco wpływać na jakość życia pacjenta, utrudniając codzienne czynności, takie jak czytanie, prowadzenie pojazdu czy oglądanie telewizji. Dowiedz się jakie są przyczyny schorzenia, a także w jaki sposób można je leczyć!

Na czym poleca blefarospazm?

Blefarospazm, nazywany również kurczem powiek, to jedna z najczęstszych postać dystonii, czyli choroby polegającej na występowaniu mimowolnych skurczów mięśni. Określany jest jako ogniskowa lub zlokalizowana dystonia, obejmująca mięśnie okrężne oczu. Blefarospazm może występować zarówno jednostronnie, jak i obustronnie, a także obejmować jedną, bądź obie powieki. Diagnozowany jest najczęściej po 50. roku życia oraz w znacznej większości dotyka kobiet.

Mimowolne, obustronne i synchroniczne skurcze, głównie w obrębie mięśni okrężnych oczu, powodujące zamykanie oczu, to główny objaw kurczu powiek. Skurcze mogą być krótkie, przypominające mruganie, lub długotrwałe, toniczne, powodujące trwałe zwężenie szpar powiekowych, czasem przypominające ptozę, a czasem zaciśnięcie powiek ze wzmożonym rysunkiem zmarszczek wokół oczu.

Blefarospazm – objawy

Uważa się, że wzmożone mruganie może być jednym z pierwszych symptomów, wyprzedzających pojawienie się kurczu powiek. Osoby ze zdiagnozowanym schorzeniem również zmagają się z nadmiernym mruganiem, zarówno w spoczynku, jak i przy wykonywaniu różnych czynności. Poza tym, chorobie towarzyszą również objawy czuciowe takie jak nadwrażliwość na światło, uczucie suchości oka oraz piasku pod powiekami. Kurcz powiek może nasilać się w trakcie czytania, oglądania telewizji, czy prowadzenia pojazdu. Z tego powodu może stwarzać duży dyskomfort, a nawet wywoływać niebezpieczeństwo.

Charakterystycznym objawem u większości osób z dystoniami ogniskowymi, w tym cierpiących na blefarospazm, jest tzw. sensory trick, czyli trik czuciowy polegający na łagodzeniu objawów za pomocą określonego bodźca czuciowego. U 70% chorych z kurczem powiek bodźcem tym jest lekki dotyk okolicy oka, powiek oraz rzęs, noszenie okularów, mówienie, chodzenie lub żucie. Sposoby te w znaczny sposób ułatwiają utrzymanie otwartych oczu i częściowo znoszą mimowolne skurcze. Badania neurologiczne pokazują, że lekki dotyk określonych miejsc zmniejsza aktywność drugorzędowej kory ruchowej i pierwszorzędowej kory czuciowo-ruchowej, powodując tym samym zmniejszenie aktywności mięśniowej. Sprawdź inne neurologiczne zaburzenia widzenia.

Blefarospazm – przyczyny

Konkretne przyczyny wywołujące kurcz powiek nie zostały jeszcze poznane. W zdecydowanej większości jest on chorobą sporadyczną, jednak aż 25% cierpiących na nią pacjentów posiada w rodzinie osoby o takiej samej diagnozie. Z tego względu za jedną z potencjalnych przyczyn wstępowania blefarospazmu określa się czynniki genetyczne.

Wpływ na wystąpienie kurczu powiek mają również środowiskowe czynniki ryzyka, do których zalicza się przede wszystkich choroby i dolegliwości przedniego odcinka oka, takie jak zapalenie spojówek, nadmierne łzawienie, ból oczu, fotofobia czy suchość oczu.

Mimo że sama patofizjologia choroby nie została do końca poznana, za mechanizm zaburzenia uznaje się uszkodzenie nerwów odpowiedzialnych za kontrolowanie powiek lub nieprawidłowości w obrębie nerwu twarzowego. Poza tym kurcz powiek wynikać może również z nadmiernego zmęczenia lub przewlekłego stresu.

Blefarospazm może towarzyszyć również uszkodzeniom ośrodkowego układu nerwowego, chorobie Parkinsona, stwardnieniu rozsianemu, udarze mózgu czy innym schorzeniom związanym z osłabieniem mięśni twarzy.

Blefarospazm – leczenie

Leczenie blefarospazmu uzależnione jest od postawionej diagnozy, a także objawów i odpowiedzi organizmu na rozpoczętą terapię. W niektórych przypadkach skuteczne może okazać się leczenie farmakologiczne z zastosowaniem leków takich jak benzodiazepiny, lewodopa czy baklofen.

Jeżeli wspomniane leki nie przyniosą oczekiwanych rezultatów lub są źle tolerowane przez pacjenta, konieczne będzie zastosowanie toksyny botulinowej. Szacuje się, że aż 90% pacjentów stosujących tę metodę leczenia, odczuwa widoczną poprawę. Polega on na wstrzykiwaniu toksyny botulinowej w zajęte mięśnie, czyli najczęściej w mięsień okrężny oka, podłużny nosa oraz marszczący brwi. Podawanie toksyny powinno być powtarzane co minimum 3 miesiące, w zależności od szybkości nawracania objawów. Leczenie to jest w zdecydowanej większości dobrze tolerowane przez pacjentów. Częstość występowania objawów niepożądanych mieści się w granicach 2%. Zaliczamy do nich m.in. podwójne lub zamazane widzenie oraz suchość spojówek.

Chorzy, u których toksyna botulinowa nie przynosi pożądanego efektu, poddawani są zabiegom chirurgicznym. Polegają one np. na częściowym wycięciu mięśni okrężnych oka lub podwieszeniu górnej powieki do mięśni czołowych. U osób cierpiących na wieloletni kurcz powiek można zastosować plastykę powiek, dzięki której usunięty zostanie nadmiar tkanki skórnej.

Osoby zmagające się z blefarospazmem mogą złagodzić obajwy schorzenia poprzez, np. noszenie okularów przeciwsłonecznych. W ten sposób zmniejszą ilość światła docierającego do oka, które jest jedną z przyczyn nasilania się kurczu. Dodatkowo warto zadbać o prawidłową ilość snu oraz zredukować stres.

Bibliografia:

1. Schinwelski , M. (2019). Kurcz powiek – od rozpoznania do właściwego leczenia. OphthaTherapy. Terapie W Okulistyce, 6(1), 43-50.
2. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21546-blepharospasm
3. https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/lista/65958,kurcz-powiek-objawy-i-leczenie