Kąt pantoskopowy w okularach - czym jest?

Okulary muszą być odpowiednio dopasowane do indywidualnych cech użytkownika, by zapewnić maksymalny komfort noszenia oraz skuteczną korekcję. Jednym z kluczowych parametrów, który decyduje o efektywności i wygodzie użytkowania okularów, jest kąt pantoskopowy. Jest to wartość odchylenia tarczy oprawy okularowej od osi pionowej. Czym jednak dokładnie jest ten parametr i dlaczego ma tak duże znaczenie?

Jakie parametry pomiarowe są potrzebne do wykonania okularów?

Zanim przejdziemy do szczegółowego wyjaśniania, czym jest kąt pantoskopowy w okularach, przyjrzymy się wszystkim kluczowym parametrom pomiarowym potrzebnym do wykonania okularów. Mają one bowiem kluczowe znaczenie dla skutecznej korekcji wzroku. Pomagają też w zapewnieniu komfortu użytkowania okularów. Podczas procesu wyboru oprawy i wykonania pomiarów antropometrycznych (indywidualnych pomiarów parametrów ciała, w tym wypadku narządu wzroku) należy uwzględnić następujące parametry:

• Rozstaw źrenic [PD] - pomiar ten jest niezwykle istotny, gdyż środek optyczny soczewki korekcyjnej musi pokrywać się ze środkiem źrenicy użytkownika.
  
  
• Odległość wierzchołkowa - wartość tę mierzy się od tylnej powierzchni soczewki okularowej do przedniej powierzchni rogówki, czyli wierzchołka rogówki. Jest to istotne, ponieważ przesunięcie soczewki bliżej oka lub jej oddalenie wpływa na jej moc optyczną. Dlatego też ważne jest by nosić okulary prawidłowo na nosie.
  
  
• Kąt pantoskopowy - kąt ten określa odchylenie tarczy oprawy okularowej od osi pionowej. Zmiana kąta pantoskopowego może mieć istotny wpływ na komfort widzenia, zwłaszcza przy soczewkach progresywnych.
  
  
• Kąt zakrzywienia oprawy - jest to kąt leżący w płaszczyźnie poziomej oprawy okularowej. Pomiar tego kąta jest niezbędny zwłaszcza przy soczewkach progresywnych.
  
  
• Wysokość źrenicy w danej oprawie okularowej - jest to odległość pionowa między środkiem źrenicy a dolną krawędzią oprawy. Uwzględnienie tej wartości w pomiarach antropometrycznych jest kluczowe dla właściwej centracji soczewek.

W procesie wykonywania korekcji okularowej należy zatem precyzyjnie uwzględnić powyższe parametry. Pozwoli to zapewnić użytkownikowi optymalną korekcję wzroku oraz maksymalny komfort noszenia okularów. Szczególnie istotne jest to w przypadku soczewek progresywnych, w których precyzyjne dopasowanie jest kluczowe dla uzyskania najlepszych efektów.

Czym jest kąt pantoskopowy w okularach?

Człowiek zazwyczaj nie patrzy prosto przed siebie, równolegle do ziemi. Oś wzrokowa wyznaczana przez kierunek patrzenia jest zwykle skierowana nieco bardziej w dół. W odpowiedzi na to, oprawy okularowe charakteryzują się podobnym kątem odchylenia - około 10 stopni.

Kąt pantoskopowy (kąt nachylenia oprawy) to istotny parametr określający odchylenie tarczy oprawy okularowej od osi pionowej, czyli prostopadłej do ziemi. Ma to zasadnicze znaczenie dla utrzymania stałej odległości między okiem a soczewką okularową podczas różnych ruchów gałki ocznej. Zarówno podczas patrzenia na wprost, jak i podczas skupiania się na bliskich przedmiotach.

Mierzy się go w stopniach i jest ściśle powiązany z ustawieniem wysokości źrenic. Nawet niewielka zmiana kąta pantoskopowego, np. o 2 stopnie, powoduje zmianę w ustawieniu wysokości środka optycznego [punkt na soczewce, przez który promień światła przechodzi bez zmiany kierunku, powinien pokrywać się z źrenicą oka] soczewki okularowej o 1 mm. Zwiększenie kąta pantoskopowego prowadzi do obniżenia ustawienia centrum soczewki.

Na co wpływa kąt pantoskopowy w okularach?

Kąt pantoskopowy w okularach to kluczowy parametr, który ma znaczący wpływ na wygodę noszenia okularów oraz jakość widzenia użytkownika. Poprawnie ustalony kąt pantoskopowy zapewnia prawidłowe pokrycie się środka optycznego soczewki ze źrenicą, co jest niezwykle istotne dla efektywnej korekcji wzroku.

Zmiany w kącie pantoskopowym mogą prowadzić do różnych niekorzystnych konsekwencji. Po pierwsze, mogą one spowodować nieprawidłową korekcję wady wzroku, co może skutkować pogorszeniem widzenia i dyskomfortem dla użytkownika. Ponadto, niewłaściwie ustalony kąt pantoskopowy może ograniczyć pole widzenia, co znacząco utrudni użytkownikowi korzystanie z okularów podczas wykonywania codziennych czynności.

Szczególnie istotne jest precyzyjne dopasowanie kąta pantoskopowego w przypadku okularów progresywnych. Ze względu na ich skomplikowaną konstrukcję, która obejmuje różne strefy korekcji dla różnych odległości patrzenia, konieczne jest idealne dopasowanie okularów do indywidualnych cech użytkownika. W przypadku soczewek progresywnych, nawet niewielkie nieprawidłowości w kącie pantoskopowym mogą znacząco wpłynąć na jakość widzenia i komfort noszenia okularów.

Pomiary kąta pantoskopowego

Pomiary kąta pantoskopowego są niezwykle istotne w procesie wykonywania okularów, ponieważ umożliwiają precyzyjne dopasowanie oprawy do indywidualnych cech użytkownika. Istnieje wiele przyrządów do pomiaru tego parametru, lecz można przeprowadzić go również za pomocą łatwo dostępnych narzędzi.

Przeprowadzenie pomiaru kąta pantoskopowego za pomocą kątomierza polega na umieszczeniu go na oprawie okularów i odczytaniu kąta pomiędzy pionem a płaszczyzną oprawki okularów. Zalecany kąt pantoskopowy powinien wynosić:

• W okularach do dali - 5-8 stopni
• W okularach do czytania - 5-10 stopni
• W okularach progresywnych - 7-15 stopni

Alternatywnie, pomiar kąta pantoskopowego można przeprowadzić za pomocą specjalnego przyrządu. Umieszcza się go na oprawie okularów, a za pomocą ciężarka grawitacyjnego można odczytać kąt pantoskopowy oprawki okularów.

Ustalenie kąta pantoskopowego umożliwia właściwe wycentrowanie soczewek w oprawie, co zapewnia optymalną korekcję wzroku oraz maksymalny komfort noszenia okularów. Dlatego też dokładne przeprowadzenie tego pomiaru jest kluczowe dla skuteczności korekcji wzroku i satysfakcji użytkownika.

Bibliografia:

1. Jasiczek, M. & Nogaj, S. & Naskrecki, Ryszard. (2012). Ocena metod wyznaczania parametrów niezbędnych do wykonania korekcji okularowej z soczewkami progresywnymi. Optyka. 6(19). 34-37.
2. https://is.muni.cz/do/rect/el/estud/lf/ps21/spectacle_technique_technology/web/pages/02_04_pantoscopic_angle.html
3. https://zpe.gov.pl/a/soczewki-i-narzedzia-optyczne/D9ZiJJ9OO