Co to jest zaćma starcza? Objawy, przyczyny i leczenie

Zaćma to choroba polegająca na zmętnieniu soczewki oka i tym samym znacznym osłabieniu wzroku. Jej najpowszechniejszą formą jest zaćma starcza, która dotyka zwłaszcza ludzi powyżej 60. roku życia i jest główną przyczyną ślepoty wśród seniorów. Osoby chore na zaćmę postrzegają świat jak przez mgłę, stopniowo tracąc ostrość widzenia i umiejętność postrzegania kolorów. Na szczęście leczenie tej choroby jest możliwe przy pomocy skutecznej i powszechnie wykonywanej operacji. Co to jest zaćma starcza, skąd się bierze i jak się objawia? Na te i więcej pytań odpowiemy w artykule.

Co to jest zaćma starcza?

Jedną z kluczowych części oka jest soczewka – to przezroczysty i elastyczny krążek o wielkości około pół centymetra. Znajduje się wewnątrz przedniej części gałki ocznej – to właśnie soczewka ogniskuje promienie świetlne wpadające do oka na siatkówce, pozwalając nam na odpowiednie postrzeganie obrazu. Gra również główną rolę w mechanizmie akomodacji oka – tutaj dowiesz się, na czym polega i jak skutecznie ją ćwiczyć.

Zaćma starcza zwana również kataraktą jest niczym innym, jak zmętnieniem soczewki oka spowodowanym przez naturalny proces starzenia organizmu. W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 jest oznaczona numerem H25 – warto to wiedzieć, ponieważ jeśli cierpisz na tę chorobę, Twój lekarz prowadzący posłuży się tym numerem nie raz.

Mętnienie soczewki oka w przypadku katarakty postępuje stopniowo. Zaćma starcza początkowa może być trudna do zauważenia – objawia się bowiem nieznacznym pogorszeniem jakości widzenia. Dopiero z biegiem lat wzrok osłabia się na tyle, że utrudnia codziennie funkcjonowanie. Niewyleczona zaćma starcza H25 w późniejszym stadium rozwoju skutkuje niemal całkowitą ślepotą, jednak niezależnie od zaawansowania choroby, jest ona całkowicie odwracalna.

Co to jest zaćma starcza? Rodzaje choroby

Wyróżnia się kilka głównych rodzajów zaćmy starczej ze względu na obszar soczewki, którą podlega zmętnieniu:

Zaćma starcza początkowa

Każdą zaawansowaną zaćmę poprzedza zaćma starcza H25.0, czyli początkowa. O tym rodzaju choroby mowa, kiedy zmiany w przejrzystości soczewki dopiero zaczęły powstawać i nie da się dokładnie stwierdzić obszaru, który został nimi dotknięty. Zmętnienie może obejmować przednią, tylną lub centralną część soczewki, a także jej brzegi. Często zaćma starcza początkowa jest również kropkowana, w której zmętnienie występuje w formie małych, licznych obszarów powodujących mroczki przed oczami.

Zaćma starcza jądrowa

Zaćma starcza jądrowa w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób jest klasyfikowana pod numerem H25.1. Co to znaczy zaćma starcza jądrowa? Soczewka oka składa się z warstw, z których każda z nich rozwija się na poszczególnym etapie życia. W przypadku tego rodzaju choroby, zmętnienie obejmuje najpierw centralną część soczewki, z biegiem czasu promieniując do jej zewnętrznych warstw. Zaćma starcza jądrowa to najwolniej rozwijający się rodzaj tej choroby.

Zaćma starcza podtorebkowa-tylna

W przypadku zaćmy starczej podtorebkowej-tylnej, tak jak sama nazwa wskazuje, zmętnienie obejmuje tylną część soczewki. Ten rodzaj choroby prowadzi do najszybszego pogorszenia wzroku w porównaniu do każdego innego rodzaju zaćmy starczej, a jednocześnie jest najłatwiejszy w diagnozie. To właśnie tylna część soczewki następuje zmętnieniu w przypadku zaćmy wtórnej.

Zaćma starcza korowa

O zaćmie starczej korowej mowa, gdy zmętnieniu najpierw ulegają brzegi soczewki, czyli jej najbardziej zewnętrzna warstwa. Ten rodzaj choroby przez długi czas nie daje o sobie znać, jednak z biegiem czasu zmiany promieniują do środka soczewki i powodują coraz większe pogorszenie widzenia.

Inne rodzaje zaćmy starczej

Zdarza się, że zaćma występuje w postaci, której nie da się do końca jednoznacznie określić – w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób jest to zaćma starcza H25.8. O tym rodzaju choroby mowa np. gdy można zaobserwować mieszane zmiany charakterystyczne dla zaćmy jądrowej, korowej i/lub podtorebkowej-tylnej jednocześnie.

Zaćma starcza – objawy zmętnienia soczewki

• Widzenie jak przez mgłę;
• Zaburzone postrzeganie kolorów;
• Osłabienie wzroku;
• Nagła krótkowzroczność lub dalekowzroczność;
• Znaczne pogorszenie wzroku, zwłaszcza po zmroku — tzw. kurza ślepota.

Zaćma – skąd się bierze? Przyczyny zaćmy starczej

Gdy organizm zaczyna się starzeć, do narządu wzroku nie dociera już tyle składników odżywczych, co dotychczas. Przez to oko znajduje się pod coraz wyższym stresem oksydacyjnym – oznacza to, że równowaga pomiędzy wolnymi rodnikami a antyoksydantami została zaburzona. To prowadzi zaś do uszkodzenia białek budulcowych soczewki oka, przez co traci ona swoją pierwotną przejrzystość.

Choć zaćma starcza jest związana przede wszystkim z naturalnym procesem starzenia organizmu, to pewne czynniki mogą znacznie wpłynąć na szybkość i stopień rozwoju choroby. Oto niektóre z nich:

• Palenie papierosów – ten nałóg niszczy ogólne zdrowie organizmu, a jednocześnie może doprowadzić również do ślepoty w wieku starszym. Palacze chorują na zaćmę aż dwa razy częściej, niż niepalący – tutaj dowiesz się więcej na temat tego, jakie są konsekwencje palenia dla zdrowia oczu.
• Cukrzyca – ta choroba zwiększa ryzyko chorób oczu, takich jak retinopatia cukrzycowa czy właśnie zaćma.
• Niezdrowy tryb życia – dieta uboga w składniki odżywcze, brak ruchu i nadmierny stres odbija się na zdrowiu całego organizmu, w tym oczu.
• Urazy mechaniczne oczu – zaćma pourazowa to częste zjawisko wśród osób starszych, które przeszły uraz oczu.

Zaćma starcza – leczenie

Na szczęście zaćma starcza jest w pełni wyleczalna, niezależnie od stopnia jej zaawansowania. Nawet chorzy, którzy zmagają się z całkowitą ślepotą spowodowaną przez kataraktę, mogą znów cieszyć się idealnym wzrokiem. Jest to możliwe dzięki skutecznemu i nieinwazyjnemu leczeniu operacyjnemu, któremu w Polsce podlegają setki tysięcy osób rocznie.

Tak więc jak leczyć zaćmę starczą? Operacja polega na usunięciu zmętniałej soczewki i wszczepieniu na jej miejsce sztucznego implantu. Chirurg wykonuje w rogówce niewielkie, kilkumilimetrowe nacięcie, przez które rozbija zmętniałą soczewkę i usuwa ją z oka. Następnie wsuwa przez nacięcie zwinięty implant, który rozkłada się na miejscu starej soczewki. Powikłania po operacji zaćmy występują niezmiernie rzadko.

Cały zabieg jest bezbolesny, trwa nie dłużej niż pół godziny i pozwala pacjentowi na powrót do domu nawet w ten sam dzień. Rekonwalescencja nie jest skomplikowana – z reguły trwa kilka tygodni, a stabilizacja wzroku może trwać do kilku miesięcy, jednak już po kilku dniach pacjent może cieszyć się znacznie poprawionym widzeniem. Stan gałki ocznej pacjenta po operacji to pseudofakia oka – w tym artykule znajdziesz wszystko, co musisz wiedzieć na temat tego terminu.

Zaćma starcza jest więc powszechnym problemem, który mimo wszystko jest łatwy w leczeniu. Dlatego jeśli ukończyłeś już 60. rok życia i skarżysz się na znacznie osłabiony wzrok – jak najszybciej udaj się do okulisty. Istnieje bowiem możliwość, że zmagasz się z łatwym do rozwiązania problemem, którego leczenie pozwoli Ci na szybkie odzyskanie dobrego widzenia.

 

Bibliografia:
Onkologia Online, ICD-10: H25 - Zaćma starcza, onkologia-online.pl
Vicente Victor Dizon Ocampo, C. Stephen Foster, Senile Cataract (Age-Related Cataract), 2021
Vicente Victor Dizon Ocampo, C. Stephen Foster, Senile Cataract (Age-Related Cataract) – Treatment & Management, 2021
R.A. Weale, Senile Cataract, 1983
Penny A. Asbell, Ivo Dualan, Joel Mindel, Dan Brocks, Mehdi Ahmad, Seth Epstein, Age-related cataract, 2005